DOSSIER E PROGRAMA DA XXXVI SEMANA GALEGA DE FILOSOFÍA: “FILOSOFÍA E FRONTEIRA”
Dossier da XXXVI Semana Galega de Filosofía: “Filosofía e Fronteira”
Programa da XXXVI Semana Galega de Filosofía: “Filosofía e Fronteira”
Tag Archive for: Filosofía
VÍDEOS DA XXXV SEMANA GALEGA DE FILOSOFÍA
Podedes ollar os vídeos dos relatorios da XXXV Semana Galega de Filosofía, “Filosofía e o común”, dende aquí:
XXXV SEMANA GALEGA DE FILOSOFÍA: “FILOSOFÍA E O COMÚN”
A Aula Castelao de Filosofía preséntavos un ano máis unha nova edición da Semana Galega de Filosofía.
A XXXV Semana Galega de Filosofía terá lugar na cidade de Pontevedra do 2 ao 6 de abril de 2018, baixo a epígrafe de “Filosofía e o Común“.
Celebrarase no Teatro Principal da cidade de Pontevedra (rúa de Paio Gómez Chariño nº 6). A asistencia é aberta e gratuita.
Como en anos anteriores asistencia á SGF poderá ser certificada como formación do profesorado (20 horas) e como 30 horas de formación.
Podedes descargar o dossier da XXXV SGF, Filosofía e o Común, dende aquí.
Manifesto a prol da Filosofía
XXXIV Semana Galega de Filosofía, Pontevedra, 17-21 de abril de 2017.
Un día como hoxe hai 4 anos, en 2013, presentamos aquí un comunicado conxunto en defensa da filosofía, a Facultade de Filosofía de Santiago, a SOGAFI, o grupo Doxa e a Aula Castelao de Filosofía recollendo o lema QUÉN TEME Á FILOSOFÍA? que servira para unha campaña reivindicativa impulsada a nivel estatal pola Red Española de Filosofía (REF).
A LOMCE foi aprobada en decembro de 2013, e neste curso 2016-2017 completouse o proceso de implantación desta nova reforma educativa que está a causar graves prexuízos aos estudos de Filosofía no ensino secundario, enfrontándonos aos profesionais da filosofía a un futuro cada vez máis restritivo en termos de horas lectivas, de postos de traballo e de relevancia académica.
Despois da supresión de tres das catro materias obrigatorias que ata agora estaban asignadas ao profesorado de Filosofía: a Educación para a Cidadanía e os Dereitos Humanos de 2º ESO, a Educación Ético-Cívica de 4º ESO e a Historia da Filosofía de 2º de Bacharelato, chegou agora finalmente e desaparición da Filosofía das probas comúns dentro da Avaliación Final de Bacharelato.
Xa daquela destacábamos a dimensión histórica do recorte, a súa contradición cos obxectivos da UNESCO, e o efecto negativo que ía ter sobre a liberdade de pensamento, a cultura e a calidade democrática deste país. Hoxe non podemos máis que confirmar esa pouco alentadora diagnose e constatar un retroceso en todos eses indicadores.
Como aclara o Informe da REF ás súas entidades integrantes do pasado 22 de xaneiro 2017, durante o proceso de tramitación lexislativa e de implantación apresurada da LOMCE distintas asociacións trataron de minimizar o seu impacto nas respectivas comunidades, cun resultado moi variado que de feito deu lugar a 17 sistemas educativos diferentes, polo menos no que respecta ás materias de Filosofía: algunha comunidade autónoma mantivo a obrigatoriedade de Educación para a Cidadanía en 2º ESO; varias comunidades ofertaron en 4º ESO unha optativa de Filosofía; a Filosofía de 1º de Bacharelato, única obrigatoria a escala estatal, ten unha carga horaria variable, entre 3 e 4 horas, segundo as comunidades; e en canto á Historia da Filosofía de 2º de Bacharelato, 9 das 17 comunidades autónomas decidiron mantela dalgunha forma como obrigatoria (segundo datos Informe REF 22/01/2017).
O último paso na implantación da LOMCE foi a regulación ministerial das reválidas, finalmente bastante parecidas á suprimida Proba de Acceso á Universidade, coa escepción de que a Historia da Filosofía xa non figura entre as catro materias troncais da proba, aínda que poderá figurar entre as optativas de modalidade para os alumnos que a teñan cursado.
No ámbito da política estatal os grupos parlamentarios aprobaron unha proposición de lei para paralizar a implantación da LOMCE, que foi recorrida polo goberno do estado ante o Tribunal Constitucional, e ao mesmo tempo os partidos chegaron a un acordo no Congreso para crear unha Subcomisión de Educación e negociar un “Pacto de Estado social e político pola educación” que nun prazo de seis meses subsistituirá á LOMCE.
A este contexto político xeral engádenselle as particularidades de Galicia. Ante a gravidade na situación da filosofía a Facultade de Filosofía da Universidade de Santiago de Compostela organizou en Santiago en novembro un “I Encontro Interacadémico de profesores de Filosofía”, no que se constituíron distintas comisións de traballo e se fixeron, entre outras, propostas en torno á modificación do marco lexislativo da LOMCE no ámbito de Galicia (sobre carga horaria de Filosofía e de Valores Éticos e outros cambios curriculares). Dese encontro saíu tamén a decisión de emprender unha rolda de contactos cos grupos parlamentarios e solicitar unha entrevista do Decano da Facultade e os novos directivos da reconstituída SOGAFI co Conselleiro de Educación, entrevista que foi longamente postergada e finalmente realizada o pasado 9 de marzo con nula vontade negociadora por parte da administración.
E entretanto en febreiro de 2017 confírmase a desaparición da Filosofía das probas comúns da Avaliación Final de Bacharelato. Trátase dun chanzo máis nun proceso cada vez máis terminal, que garda relación coa perda de instrumentos conceptuais para afrontar os desafíos dun mundo complexo, cambiante e incerto, no que os valores solidarios das democracias van perdendo empuxe diante dos intereses egoístas dos individuos e grupos privilexiados. Por iso consideramos que a importancia da Filosofía non é accidental senón decisiva, para madurar como persoas e para ter acceso a unha formación integral do ser humano.
Por todo o anteriormente exposto as institucións, asociacións e colectivos que abaixo se enumeran, así como todos os que firman este manifesto a título persoal, solicitan ó Ministerio de Educación e á Subcomisión de Educación que negociará un “Pacto de Estado social e político pola educación”, restituír a Filosofía ao lugar que lle corresponde polo seu valor formativo nos estudos de educación secundaria.
O cal pasa, ao noso parecer, pola adopción das seguintes medidas, debatidas e consensuadas no “I Encontro interacadémico de profesores de Filosofía” realizado en Santiago:
- Consideramos que a Filosofía como disciplina esencial para a formación dos cidadáns do futuro non pode artellarse en secundaria e bacharelato en base a materias optativas. Estas en todo caso deberían de complementar ás materias a cursar por todo o alumnado. Por esta razón reivindicamos para posibles futuras reformas educativas a seguinte carga horaria da disciplina de filosofía:
1º Unha Historia da Filosofía obrigatoria para todas as modalidades en 2º de Bacharelato (cunha carga horaria de 4-3 horas)
2º Unha Introdución á Filosofía en 1º de Bacharelato para todas as modalidades (cunha carga horaria de 3 horas)
3º Unha Ética ou Filosofía en 4º da ESO para todas as modalidades (cunha carga horaria de 3 horas)
- Respecto a materia de Valores Éticos: consideramos que esta debería ser unha disciplina a cursar por todo o alumnado, e non só unha alternativa laica á materia de Relixión, por iso solicitamos que a materia sexa obrigatoria. Por outro lado a docencia desta materia debería de estar en mans de profesorado de Filosofía, non ser impartida por calquera departamento que necesite completar carga horaria, como sucede en moitos centros na actualidade. De non haber departamento de Filosofía no centro (como é o caso de moitos CPI) habería que reivindicar a creación de ditas prazas pois suporía unha presencia maior da Filosofía nos centros educativos, a visibilidade da materia nas diferentes etapas escolares, e unha base mellor para fornecer a Filosofía en etapas superiores, así como máis postos de traballo para os titulados en Filosofía.
Asdo.: Grupo DOXA, Facultade de Filosofía da Universidade de Santiago de Compostela, Grupo Nexos de filosofía, SOGAFI, Grupo de Filosofía de Vigo, Aula de Filosofía Ferrolterra, Aula Castelao de Filosofía.
VÍDEOS DA XXXIV SEMANA GALEGA DE FILOSOFÍA
Podedes ollar os vídeos dos relatorios da XXXIV Semana Galega de Filosofía, “Filosofía e saúde”, dende aquí:
VÍDEOS DA XXXIII SEMANA GALEGA DE FILOSOFÍA
Vídeos da XXXIII Semana Galega de Filosofía, Filosofía e Política:
Política e Vulnerabilidade
Desde Platón, como subliñan diversos autores e autoras (Alasdair MacIntyre, Martha Nussbaum, Adriana Cavarero) a historia da filosofía ignora a vulnerabilidade humana. Nos últimos anos, non obstante, constatase que a vulnerabilidade vai adquirindo unha presenza cada vez máis importante no pensamento filosófico, ético e político. Ben é certo que desde os anos setenta a vulnerabilidade aparece no vocabulario da man do medioambientalismo e do ecoloxismo en referencia ao dano que se causa ou se pode causar a seres vivos, organismos, ecosistemas, xa pola acción humana, xa por catástrofes naturais. Igualmente, despois do 11 de setembro do 2001, faise un uso moi extensivo do termo, referindo aos temores, aos medos, ás inseguridades, á indefensión ou ao estar expostos, acrecentados pola dimensión global e os cambios na sociedade contemporánea. Malia o uso xeneralizado, a vulnerabilidade esixe unha maior precisión conceptual e tamén a súa comprensión como experiencia, esixe indagar nas súas articulacións ontolóxicas, éticas e políticas. Cuestións tais como se a vulnerabilidade é unha categoria negativa, se é unha condición universal ou non, se é unha noción relacional ou si pode sustraerse do campo da violencia, non só nos levarán a reflexionar sobre a vulnerabilidade compartida, sobre a súa distribución diferencial (sobre as vulnerabilidades, os grupos vulnerables, a precariedade, a fraxilidade), senón tamén sobre o humano, inhumano, posthumano, transhumano. Á derradeira, pensar as políticas da vulnerabilidade e a xustiza.
Filosofía e Política. XXXIII Semana Galega de Filosofía. Luns 28. Mañán 10:30 a 13:30. Bloque: REFLEXIÓN FILOSÓFICA SOBOR DA POLÍTICA
María Xosé Agra Romero. Licenciada en Filosofía e Ciencias da Educación. Sección Filosofía (1978) pola Universidade de Santiago de Compostela. Grado de Licenciatura en Filosofía e Ciencias da Educación Sección Filosofía (1980) pola Universidade de Santiago de Compostela. Doutora en Filosofía e Ciencias da Educación Sección Filosofía (1984) pola Universidade de Santiago de Compostela. Catedrática de Filosofía Política. Área de Filosofía Moral (Universidade de Santiago de Compostela). Membro do Centro Interdisciplinario de Investigacións Feministas e Estudos de Xénero (CIFEX) da Universidade de Santiago de Compostela. Membro da Cátedra UNESCO de Cultura de Paz e Dereitos Humanos (USC). Coordinadora da Comisión de Igualdade e membro do Plenario do Consello da Cultura Galega.
XXXIII SEMANA GALEGA DE FILOSOFÍA: “FILOSOFÍA E POLÍTICA”
Entre os días 28 de marzo e 1 de abril de 2016 celebrouse na cidade de Pontevedra a XXXIII SEMANA GALEGA DE FILOSOFÍA, baixo a epígrafe de Filosofía e Política.
VÍDEOS DA XXXII SEMANA GALEGA DE FILOSOFÍA
Podedes ollar os vídeos dos relatorios da pasada edición da Semana Galega de Filosofía, XXXII SGF “Filosofía e sexualidade”, dende aquí:
Nocións de sexosofía antiga
Mentres o sexo sexa tratado coa actual confusión, ignorancia e sofisticación, negación e indulxencia, supresión e estimulación, castigo e explotación, misterio e proposta, será asociado coa duplicidade e indecencia en vez de honestidade intelectual ou dignidade humana. Alfred Kinsey
Filosofía e Sexualidade. XXXII Semana Galega de Filosofía
Joserra Landarroitajauregi Gara. Sexólogo. Pedagogo. Psicólogo. Co-director do Centro de Atención á Parella BIKO ARLOAK (Bilbao). Responsable de Training de Sexología Clínica. Profesor de Formación de Postgrao en Sexología (Master en Sexoloxía da Universidade de Alcalá, Master en Sexoloxía da Universidade Camilo José Cela). Profesor de Formación de Postgrado en Psicoloxía Clínica (Master en Terapia Familiar e Intervencións Sistémicas da Universidade Pontificia de Salamanca, Master en Saúde Mental e Terapias Psicolóxicas da Universidade Deusto). Membro Fundador da Asociación Estatal de Profesionais da Sexoloxía.
Luns 6. Noite 20:00 a 22:00. Bloque: A SEXUALIDADE A DEBATE
A intervención fará un percorrido histórico, polas aportacións da filosófía e inxerencias da moral relixiosa. O relatorio analiza como se reflexionou sobre o sexo ao longo dos tempos, nunha revisión que ten como finalidade última atopar respostas aos interrogantes actuais, transitando a través do noso pasado para comprender o sexo de aquí e agora mediante unha revisión intertextualizada da sexuación e sexación.
Concepção da filosofia e da religião Africana sobre sexualidade feminina: Mitos ou factos
Matriliñalidade e matrilocalidade asumen unha serie de vantaxes vistas do punto de vista de mulleres e comparado coa patriliñalidade e patrilocalidade. Signe Arnfred
Filosofía e Sexualidade. XXXII Semana Galega de Filosofía
Manuel Cochole Paulo Gomane. Licenciou-se em Filosofia pela Universidade Pedagógica de Moçambique onde também realizou estudos de mestrado nessa área. Atualmente, é professor do Departamento de Filosofia da delegação da Maxixe (Inhambane, Moçambique) dessa mesma Universidade. É responsável pela docência de matérias como Introdução à Filosofia, Métodos de Estudo e Antropologia Cultural de Moçambique. Nos últimos anos tem participado em diversos projetos de investigação tanto no âmbito da filosofia como da antropologia. Foi membro e pesquisador do Centro de Estudos Moçambicanos e de Etnociências (CEMEC), um dos centros de pesquisa da Universidade Pedagógica, tendo coordenado paralelamente o projeto multicultural “Modernizando Tradições – Cultura e Desenvolvimento” assim como o projecto “Saber local gi-tonga entre o multi e interculturalismo na Maxixe: Experiência de lágrimas e sorrisos”. Foi membro do grupo do projecto de pesquisa antropológica do Centro Junod, de Ricatla (Maputo, Moçambique). Atualmente é coordenador e chefe do Departamento de Pesquisa, Extensão e Publicação da Universidade Pedagógica (Delegação da Maxixe), onde também coordena as atividades do Núcleo de Pesquisa sobre Género e Educação.
Xoves 9. Noite 20:00 a 22:00. Bloque: A SEXUALIDADE A DEBATE
Na filosofia e religião africana a sexualidade feminina está permeada de mitos, o que até certo ponto tem justificado toda uma serie de actos de discriminação de género e violência contra as mulheres na sociedade. Debates sobre sexualidade na filosofia Africana como disciplina académica são relativamente novos quando comparados ao lugar que a sexualidade feminina ocupa na religião tradicional Africana. O objectivo deste artigo foi o de mostrar até que ponto a representação da sexualidade feminina na filosofia e religião africana podem constituir um mito e/ou facto. Como metodologia, o estudo utilizou a consulta bibliográfica. A conclusão a que o estudo chegou é de que a concepção da filosofia e da religião Africana sobre sexualidade feminina está repleta de mitos embora haja alguma verdade, não estando além da cosmovisão filosófica grega que associava a sexualidade feminina ao corpo, considerando os como uma deformidade natural. O estudo terminou por recomendar formas de se extrair, dentro da filosofia e da religião africana, elementos emancipatórios que possam ser utilizados no combate contra a discriminação de género.
Sexualidade, produción e mercadorías
A quen primeiro lle rouban o seu devir para imporlle unha historia ou unha prehistoria é á moza. O turno do mozo ven despois, pois ó porlle á moza como exemplo, ó amosarlle á moza como obxecto de desexo, fabrícanlle á vez un organismo oposto, unha historia dominante. A moza é a primeira víctima, pero tamén debe servir de exemplo e de trampa. Gilles Deleuze
Filosofía e Sexualidade. XXXII Semana Galega de Filosofía
Belén Castellanos Rodríguez. Naceu en Avilés en 1978. É Licenciada e Doutora en Filosofía pola UNED, coa tese “La crítica de Deleuze al psicoanálisis: el proyecto de un deseo políticamente constituyente”. Desde 2014 Profesora titora de Ética, Metafísica e Teoría da Arte na UNED e Membro do grupo de investigación “Ecología crítica para un mundo globalizado”. Desde 2012 é Membro do grupo de investigación ONHERLEN (Ontoloxía, hermenéutica e linguaxe) I+d+i (UNED). E desde o 2010 Persoal Docente Investigador no EMUI (Instituto universitario da Universidade Complutense de Madrid, Departamentos Historia e Civilización, e Estudos de xénero).
Mércores 8. Mañán 10:30 a 13:30. Bloque: REFLEXIÓN FILOSÓFICA SOBOR DA SEXUALIDADE
Tratarase de expor dúas liñas de discurso para abordar os dous posibles e entrelazados xeitos de comprender a idea filósofica de sexualidade humana: como unha das dimensións relacionais, isto é, como un modo de encontrarse; e como un dispositivo de identidade, en cuxo caso estariamos a falar máis ben de sexuación.
O primeiro dos fíos consistirá nun esbozo do que sexa a relación sexual, aquilo que implica, que é o que se está compoñendo alí e que relación garda coa produción e a reprodución. A proposta consiste en procurar na sexualidade unha figura paradigmática que difumina as barreiras clásicas entre produción e reprodución. Para elo percorreranse tamén diferentes esquemas nos que a relación sexual se pode atrapar, partindo dos matices conceptuais que adquira o termo “producción”: sexo como actividade, sexo como traballo, sexo como ocio. Con elo tentaremos exercer a sospeita sobre o modelo de produción-consumo, xa que a sexualidade serve tamén como figura para comprender que producir e consumir son só perspectivas, e que incluso no consumo hay unha produción aínda que non se recoñeza social, laboral ou contractualmente como tal.
No segundo dos fíos interesa amosar a cuestión do traballo afectivo e da feminización das condicións laborais nos tempos actuais, é dicir, de cómo aquelas cualidades tradicionalmente asociadas ao traballo feminino (coidados, transmisión de valores, xeración de afectos, comunicación, expresión verbal e portación da linguaxe, tempo difuso de traballo, dispoñibilidade emocional cuasi-permanente, xeración de capital en economía mergullada, etc.) xeralízanse arestora coa terciarización laboral e cos novos requerimentos do mercado, tales como a crecente imposición do ocultamento do carácter explotado do traballo a partir da imposta e fraudulenta condición do obreiro como autónomo, a flexibilidade horaria revertida a favor do capital ou a difuminación do exercicio laboral, da cualificación, da concreción de tarefas que facilita enormemente a arbitrariedade dos convenios.
Finalmente, uniranse ambos fíos baixo a cuestión da propia sexualización da actividade laboral no momento no que o sexo devén mercadoría segundo os aspectos sexuais do perfil do traballador entran de cheo na selección do persoal. Veremos que isto ten lugar na época do que Marx prognosticaba baixo o nome de subsunción total da vida no capital.
Sexus e Eros versus Locus genitalis
A nítida diferenciación dos sexos na nosa cultura debeu probablemente a súa configuración á monogamia e á monosexualidade e os seus tabús. Foi unha violación da natureza. Laurence Durrell
Filosofía e Sexualidade. XXXII Semana Galega de Filosofía
Efigenio Amezúa Ortega. Doutor en Sexoloxía, director do Instituto de Sexoloxía Incisex, Estudos de Postgrao de Sexoloxía Incisex –Universidade de Alcalá e Máster en Sexoloxía: educación e asesoramento sexual. É tamén fundador (1979) e editor da Revista Española de Sexología.
Luns 6. Mañán 10:30 a 13:30. Bloque: REFLEXIÓN FILOSÓFICA SOBOR DA SEXUALIDADE
“Seguindo a pista do léxico, a historia de como o locus genitalis se convirte en sexo ou chegou a suplantar a Sexus e Eros é unha historia ben curiosa” que o profesor Amezúa explica no seu relatorio “Sexus e Eros versus Locus genitalis”.
Introdúcenos ás primeiras miradas sobre a sexualidade da Grecia Clásica no Acto primeiro: Eros e Sexus. Atenas 385 a.C. condúcenos dende o eros platónico do Banquete cara o sexus dividido de Aristófanes, construindo o relato da sexuación ata o Ars Amandi de Ovidio.
No Acto segundo: O locus genitalis. Illa de Cos, 395 a. C. prodúcese a inxerencia da xenitalidade. No entorno da Escola de Hipócrates “o proto-médico ou físico ” a observación concéntrase na fisicidade xenital dando especial relevancia á xeración (genós, genus), o interese radica na reprodución.
A través das miradas pasadas presentes Efigenio Amezúa chega ó Acto terceiro. Nos nosos días onde as visións primeiras configuran as teorías maiores como “fondo histórico e conceptual na procura dunha articulación epistemolóxica do Feito Sexual Humano” e outras teorías menores -máis anecdóticas se cadra- que baixo intereses “de orde moral ou socio-política” configuran a dexeneración, a libido e o xénero. Pero a historia continúa.
Conclusións da XXVII SGF: Filosofía e Economía
Juan Carlos Fernández Naveiro, membro da Aula Castelao, presentou as conclusións da XXVII Semana Galega de Filosofía.
PRESENTACIÓN
Concelleira de Cultura do Concello de Pontevedra, Vicerreitor da Universidade de Vigo, Subdirector Xeral de Caixanova, Decano do Colexio de Avogados, Director do Parador de Pontevedra, compañeiras e compañeiros: boas noites e grazas pola vosa presenza.
Chega o momento das Conclusións da 27ª Semana Galega de Filosofía. Para os membros da Aula Castelao de Filosofía a Semana non dura os 5 días que aquí aparecen ante o público, senón que é un programa que dura todo un ano. Un ano que comezou pouco despois da 26ª Semana, no 2009, coa valoración do que foi a Semana, o que alí ocorreu, o que se conseguiu, e coa decisión do tema para a presente edición. Podedes facervos cargo da cantidade de traballo previo que encetamos a partir de aí, un traballo máis ou menos escuro, cheo de tenteos, intentos, cabos soltos, ata que o traballo vai callando e por fin chega o momento de lanzarse ao definitivo xuízo do público. E aínda máis, podedes estar seguros que estas Conclusións apresuradas non son máis que o punto de partida para a autovaloración que a propia Aula fai despois de cada Semana, sempre coa dose de autocrítica necesaria para tratar de mellorarse.
