Presentación da XL Semana Galega de Filosofía, Filosofía e Tempo

A Aula Castelao fai 40 anos abordando o tempo dende diferentes
perspectivas que inclúen a nosa contemporaneidade, a distribución do
tempo no capitalismo ou as doenzas mentais como producto da
aceleración do tempo que padecemos na actualidade
 A profesora de Filosofía na Universidade Complutense de Madrid, Ana
Carrasco con ‘As sete maneiras de medir o tempo en Tucídides’ fará unha
achega filosófica
 Alicia Puleo centrará a súa intervención no ecofeminismo
 Yolanda Castaño achegará a súa concepción e percepción do tempo dende a
arte co seu relatorio ‘Unha arte temporal extraída dunha mina temporal’
 O científico Xurxo Mariño, a feminista Ana de Miguel Álvarez e o profesor
Carlos Callón estarán tamén entre os 15 relatores/as que achegarán as súas
miradas do 1 ao 5 de abril no Teatro Principal

Pontevedra, 5 de marzo de 2023.- A Aula Castelao de Filosofía presentou esta mañá
o cartel e a programación completa da que será a XL edición da Semana Galega
de Filosofía, ‘Filosofía e Tempo”. No acto ao que asistiron o presidente, Alexandre
Cendón, e as integrantes Eva Mouriño, Ana Area e Anxo Pazó, ademais de desglosar
o programa – que seguirá a estrutura habitual de mañá, tarde e noite – Cendón
argumentou a escolla tanto do cartel coma do tema que centrará esta edición.
“Hoxe estamos aquí para presentar a 40 Semana Galega de Filosofía ‘Filosofía e
Tempo’ é unha semana moi especial para nós por ser a número 40. Xa son moitas as
semanas que levamos organizadas en Pontevedra, eliximos esta epígrafe
precisamente para facer fincapé neste aspecto do 40 aniversario da celebración da
Semana. É un feito moi importante a salientar, polo queremos agradecer a toda a xente que
ten colaborado en todo este tempo, ás persoas que asistiron ao longo destes anos, ás
institucións colaboradoras, etc. Sobre a lámina de Castelao que ilustra o cartel e o
tríptico como vén sendo habitual, fai referencia ao paso do tempo. Vemos unha persoa
maior nunha xanela que di: tamén non meu tempo houbo cousas grandes que non
serviron para nada” unha referencia que fai Castelao sempre con ese enfoque crítico e
ácedo sobre a realidade e a súa contemporaneidade. E precisamente iso é o que
queremos poñer sobre a palestra, a nosa contemporaneidade. O tempo é unha cuestión que
vén de antigo e que preocupou ao longo da historia da Filosofía. Xa Platón e Aristóteles falaron do tempo, puxeron o tempo en relación co movemento, o cambio. O cambio é a nosa vida: un fuxir do pasado e ir cara o futuro. Esa cuestión do cambio e o movemento tamén vén de antigo e preocupou aos primeiros filósofos como Heráclito, Parménides, etc. e dende antigo xurdiou tamén a cuestión de se o tempo é unha intuición ou é un concepto. Unha cuestión herdada durante toda a historia da Filosofía
e por iso nos levou a elixir esta epígrafe para o 40 aniversario da Semana.

Evidentemente falaremos doutras cuestións sobre o tempo, do tempo que nos tocou vivir, da nosa contemporaneidade e as relativas á historia, o tempo concreto que estamos vivindo e as súas problemáticas como a crise ecolóxica, a cuestión de como distribuímos o tempo nos tempos do capitalismo. Como o traballo e a produtividade ocupan a centralidade nesta repartición do tempo. Falaremos de como se pode considerar e pensar Galiza no tempo e se é posíbel pensar Galiza no futuro. Se Galiza ten futuro como entidade, como identidade. Falaremos de outras cuestións como a
acelaración do tempo á que nos vemos sometidos todos e todas na actualidade e que é unha das causas das doenzas mentais.

Ana Area, integrante da Aula Castelao presentou as mañás que “como é habitual
teñen máis carga filosófica”: Fina Birulés profesora na Universidade de Barcelona e autora de diversos ensaios será a encargada da sesión inaugural, traballa sobre teorías feministas e o pensamento
filosófico feminino na primeira metade do século XX facendo fincapé en Hannah Arendt. A partir dela estabelecerá unha relación entre o presente e o futuro tratando de facer fincapé nesa ruptura irreversíbel, facendo insitencia na memoria e a cristalización como vías para entender unha nova relación co pasado. O martes, a mañá correrá a cargo de Ana Carrasco, profesora da Complutense de
Madrid. O seu foco central de traballo ten como núcleo o indecíbel, o irrepresentábel. Investiga o mal, a catástrofe, a guerra, o terror. A palabra tempo segundo ela é un concepto e se os conceptos teñen historia, ela pregúntase cal é a historia do tempo. Analiza ese concepto a través da poesía de Tucídides tentando atopar sete formas diferentes de medilo. O terceiro dos días Ana de Miguel, profesora titular na Universidade Rey Juan Carlos. Tempo das mulleres, tempo de feminismo. Para ela, nin sequera sabemos canto remata ese tempo. Ese tempo co que contamos as mulleres. Falará da incerteza, xa que a única certeza que temos é que imos morrer pero non sabemos cando, polo que pensaremos sobre muller e feminismo agora que, segundo ela, aínda temos tempo. O xoves da man de Isabel Balza ‘Algúns tempos de Zambrano: graza e melancolía’ presentará os trazos fundamentais do proxecto de ontoloxía temporal de María Zambrano, interpretando a melancolía como un fenoméno de continuidade temporal. Na derradeira xornada, Francisco Conde Soto, profesor da facultade de Filosofía da USC falará ‘Da redención do pasado ao presentismo sen futuro: a temporalidade no
mesianismo de Benjamin e no capitalismo hipermoderno’.

O membro da Aula, Anxo Raxó, profesor de Lingua Galega e Portugúes foi o
encargado de debullar o pograma de tarde, “centrado en Galiza, na nosa cultura e
antropoloxía. O luns será Manuel Cabada quen abrirá a tarde con ‘Entre o pasado, o
presente e o porvir. A Galiza e o tempo’ centrado nas figuras de Martín Sarmiento e
Castelao e na obra de Marx e aludirá unha serie de feitos históricos de tempos
presentes, pasados e vindeiros cos que se pretende iluminar o noso presente e o noso
futuro, o de Galiza.
O martes o investigador da historia de Galiza, da historia medieval da
nosa terra, Anselmo López Carreira, traballará con ‘Tempo, historia nación’ no
desenvolvemento da sociabilidade humana no tempo que configura a nación.
O mércores será a Premio Nacional de Poesía 2023, Yolanda Castaño con ‘ Unha
arte temporal extraída dunha mina temporal’ reflexiona sobre a necesidade da poesía
que precisa tempo. Tempo para o procesamento dunha emoción logo de vivila, o tempo
en que transcorre a lectura ou a escoita, ou o tempo que o lector ou lectora precisa
para abordala dende a interpretación crítica e refexiva. Penso que Yolanda Castaño non
precisa presentación, gañadora de numerosos galardóns, dinamizadora cultural e
precursora de diferentes iniciativas como Ponte Poética en Pontevedra ou Poetas
Inversos na Coruña.
O xoves contaremos coa profesora María Leyra e o seu relatorio “O tempo dos
vencidos e das vencidas” centrado nas figuras e o pensamento de María Zambrano e
Rafael Dieste.
Pechará as tardes da Semana o profesor, Carlos Callón presidente da Mesa pola
Normalización Lingüística entre 2002 e 2014. Profesor de Xeografía e Historia no
Instituto Español de Lisboa. O seu discurso ‘O Galego e o tempo do inconsciente’ que
como moita da súa obra coma O libro negro da Lingua Galega (Premio da crítica Galicia de Investigación no ano 2022) céntrase nos delitos lingüísticos, como moitos
deles se reflicten na minorización das linguas en concreto da nosa lingua e das
consecuencias que isto supón”.

A integrante de Aula Castelao Eva Mouriño foi a encargada de pechar a rolda dando
conta dos relatores encargados das sesións de noite para “seguir afondando na
vivencia da temporalidade, na construción social do tempo e os mecanismos e
dinámicas que nos afectan en canto suxeitos situados nesa dimensión, contaremos en
primeiro lugar, o luns con Xurxo Mariño, biólogo e doutor en Ciencias Biolóxicas, gran
divulgador científico, que nos axudará a pensar a percepción do tempo e a conexión
deste con elementos emocionais, sensoriais, lingüísticos así como a conexión desta
percepción con elementos biolóxicos, o que pode abrir un debate ente determinismo e
liberdade.
O martes Alicia Puleo, Catedrática de Filosofía Moral e Política na Universidade de
Valladolid para formular os desafíos que se abren dende unha perspectiva
ecofeminisma que entende o tempo e a realidade a partir dese outro paradigma que
prioriza o tempo dos coidados e da solidaridade e na procura da xustiza e a humanidade
reconciliada coa naturaza, se tematiza o tempo doutra forma.
O mércores Cristina García Sanz, profesora de Socioloxía na Universidade Autónoma
de Madrid insistirá na análise do tempo vivido, do propio e do tempo compartido
desde unha análise da multidimensionalidade do tempo social polo que se deterá nas
dimensións que operan no tempo laboral, o tempo doméstico, de lecer, etc.
O xoves contaremos co filósofo italiano Franco Berardi autor de numerosos libros
como Despois do futuro e A fábrica da infelicidade con el preguntarémonos pola
vivencia do tempo. Como este se constrúe nas sociedades capitalistas e formula
como acumulación de materia, riqueza, capital que propón este sistema económico
semella unha loita contrarreloxo contra a morte, que quere esquecer a finitude humana
e acadar a eternidade. O capitalismo converte a vida nunha carreira mortificada. Como
a vivencia do tempo e o tempo mesmo se converte nun concepto clave de análise
social e política.

Finalizaremos a Semana co profesor Arturo Leyte, Catedrático de Filosofía.
Investigador da Academia de Ciencias de Baviera que achegará o seu relatorio ‘O
espírito e o tempo’ para a lección de clausura”
Departamento prensa e comunicación – Ana Buela 659748631