A Aula Castelao de Filosofía apoia a marcha contra Celulosas

/in /by

A Aula Castelao de Filosofía quere facer público o seu apoio á convocatoria da marcha contra Celulosas, o vindeiro 11 de xuño en Pontevedra á 19:30 horas, que a APDR (Asociación Pola Defensa da Ría) fai este ano cos lemas: HOXE MÁIS QUE NUNCA, CELULOSAS-ELNOSA FÓRA DA RÍA e CONTRA AS RENOVACIÓNS DAS AUTORIZACIÓNS AMBIENTAIS INTEGRADAS PARA ENCE-ELNOSA.

Como a propia APDR di, “atopámonos nun momento decisivo e chave para fechar definitivamente as portas do complexo. O proceso de renovación das autorizacións ambientais integradas, que foron inxustificadamente concedidas no seu día, debe ser un camiño de non retorno que poña de manifesto os continuos incumprimentos e derive, dunha vez por todas, no camiño do desmantelamento inmediato de ENCE-ELNOSA. A Marcha contra Celulosas será a demostración de que non estamos dispostos a deixar que as administracións actúen baixo os intereses de dúas empresas que seguen incumprindo de maneira reiterada a lexislación ambiental. Somos coñecedores dos prexuízos causados ao longo da súa dilatada existencia e non estamos dispostos a aceptar negociacións que non pasen polo peche da factoría.”

Máis información: http://www.apdr.info

 

Conclusións da XXVIII SGF: Filosofía e mentira

/in /by

Mercedes Moreno Sande, membra da Aula Castelao de Filosofía, presentou a conclusións da XXVIII SGF, Filosofía e mentira:

O mundo está cambiando. A brutalidade capitalista está mostrando sen veos a súa faciana non dun xeito remoto, en lugares lonxanos. Aquí mesmo, en Galiza, empezamos a comprender que o noso soño de prosperidade, liberdade e progreso está a piques de quebrarse.

Dicíanos Teresa Oñate que a mentira estructural que sobretermina a nosa época impídenos contestar á pregunta: ¿ónde estamos? Por elo, quixemos indagar sobre a mentira, para poder edificar a nosa praxe.

A construcción do relato da realidade, alén, a construción do mundo, susténtanse sobre ficcións que inducen efectos de verdade. O fundamento, que Miguel Morey achegounos a través da ollada de Niezstche e Deleuze, non está na racionalidade e no coñecento, coa súa dicotomía verdadeiro e falso, senón no sentido e o valor das afirmacións sobre as que cimentamos as nosas verdades.

Os medios de comunicación constitúen un dos sustentos primordiais da nosa visión do mundo. Amplían a nosa ollada, achegándonos co seu potencial tecnolóxico instantáneamente imaxes de acontecementos lonxanos que se presentan como “a realidade”. Estes medios contribúen a fixación desas ficcións nas nosas conciencias: como recordaba Morey, xa Nietzsche sabía que as nosas invencións, petrificadas e desvencelladas da súa xénese, repetidas hoxe ata a saciedade nas pantallas e nos impresos, tomarían a apariencia de verdades inamobibles. Eís a maxia: a metáfora ten efectos reais, e baixo o feitizo desa ollada, as posibilidades de cambio bloquéanse: ¿quén pode ir en contra da “realidade”?

Nese senso extramoral, retomando a Deleuze, urxe entón establecer “quén pode afirmar, dende ónde e para qué”. Os medios afirman. Luca de Tena e Pascual Serrano, xornalistas de dilatada experiencia, converxen cos filósofos no núcleo da súa análise: non hai obxectividade, nin neutralidade. A propia estructura dos medios e as rutinas profesionais xeneran espazos de distorsión insalvables: hai que estar previdos, pois, cando abrimos calquera xornal o prendemo-la tele. O medio filtra necesariamente os acontecementos, e como dicían Serrano e Luca de Tena, nese filtrado hai omisións, silencios, e contidos que ocupan o espacio preferente da axenda. Xerarquizan as informacións, dan primacía a unhas fontes sobre outras, e levantan os seus discursos sobre afirmacións non cuestionadas: aquelo que constitúe o núcleo da ideoloxía dominante nunca se tematiza directamente. Recordaba Capdequí que a fragmentación do discurso podería ser unha nova forma de dominación das estructuras de poder, xa que esa quebra do sentido impide distinguir onde remata a verdade e empeza a mentira.

Tanto Luca de Tena como Serrano afirmaron aquí: os medios, ademáis, minten. Iso devolve á mentira ao plano moral. O engano deliberado sitúase na dicotomía, plantexada por Serrano, entre unha élite coñecedora e responsable e o consumo xeralizado de información por parte dunha masa acrítica que outorga a súa confianza aos medios de comunicación. Recordamos a etimoloxía probable da palabra “mentira” coa que xogaba Morey: mentir e ocultar na mente unha cousa e dicir outra.

Advertía Serrano que tapar unha verdade cunha mentira produce o mesmo efecto de desinformación que a censura dos rexímenes totalitarios. Ante unha afirmación e a súa contraria, en ausencia de poder comprobar cal é a verdadeira, o receptor, illado, é incapaz de saber qué está acontecendo.

Ben sabemos que os medios non poden dicir que minten sen caer no paradoxo. Non esperemos, pois, que o digan.

Mentres tanto, nese “quén fala” que propoñía Deleuze, aparecen as grandes empresas de comunicación que non son entidades neutras ó servizo da verdade: defendendo os seus propios intereses, defenden necesariamente tamén os intereses do capitalismo e das súas estructuras de poder.

A cuestión aféctanos de forma máis acuciante se temos en conta a dimensión política: o que está en xogo, dicía Isabelle Garó, é a democracia fronte a violencia antidemocrática neoliberal. A mentira xoga un papel fundamental na política, e niso coincidiron todos os poñentes que abordaron a cuestión. Xosé Luís Barreiro situou a mentira política dentro dun xogo de linguaxe socialmente establecido no que participan os políticos (mentirosos), os medios de comunicación (correa de transmisión das mentiras e coñecedores da súa mendacidade) e os receptores, destinatarios do xogo e conniventes con él. Así, hai mentira, pero non engano, porque sabemos que nos minten. Pero según Garó, a mentira, considerada como un xogo de espellos onde a vontade de autoengano se emparella coa vontade de mentir para que nada cambie, non é unha categoría sufientemente potente para analizar os mecanismos de dominación, xa que esta dominación non se exerce exclusivamente no plano da linguaxe, senón que é unha combinación de discurso e prácticas. Ela propúxonos retomar o potencial analítico do concepto marxista de “ideoloxía”. As ideas (ou volvendo ao principio, as ficcións, ou construccións, ou metáforas) son representación e parte da realidade. Parten dela e volven a ela, transformándoa. É nese punto de encontro entre idea e realidade (é dicir, nas conciencias vivas) onde radica a posibilidade dunha transformación. Quizais debamos, como pedía Barreiro, facernos maiores de edade e asumir dunha vez a nosa responsabilidade nos acontecementos e na historia. Non para culpabilizarnos (a culpa non deixa de ser outra metáfora), senón para intentar facernos donos do noso destino.

¿Onde está a raíz da nosa pasividade política ante o deterioro progresivo das nosas condicións de vida? Quizáis, no medo ante a incertidume, como sinalaba Barreiro, que fará que prefiramos sempre o malo coñecido, mentres non sexa demasiado malo. Quizáis no illamento do traballador, como sinalaba Garó, que desfai os lazos tradicionais de solidaridade e acción colectiva someténdoo ás presións da competencia e a productividade.

Ou quizáis na imposibilidade de construir un relato, como sinalaba Capdequí, seguindo a Hannah Arendt. O relato, como experiencia de coñecemento que permite comprender, reconcílianos co mundo, disipa o medo, e permítenos actuar nel. Dicía está mañá o profesor Bermejo que a historia, como todos os relatos de evocación do pasado, é instrumento clave para o manteñemento da identidade persoal e colectiva. Así, a manipulación deliberada da memoria histórica pode convertir o relato nun conto inmovilizador. Ángeles Maestro recordaba cómo os espellos de poder non son senón xogos de apariencias que persiguen crear unha imaxe da realidade que bloquee calquera posibilidade de acción. A través da aniquilación da memoria, mutílanse as posibilidades do proxecto emancipatorio. A posmodernidade sancionou a morte dos grandes relatos deterministas: ningún proxecto emancipatorio se verá consumado ó final dos tempos a través dun desplegue necesario. Con Maestro, podemos dicir que a realización dese proxecto emancipatorio depende da acumulación da memoria e da nosa capacidade de aprender dos acertos e erros das xeracións anteriores. Depende de nós e da nosa praxe, e, como lembraba Capdequí, pertence o reino da contixencia: pode ser, ou pode non ser.

Pero o dominio capitalista non se exerce só a través de mentiras narrativas, do desarraigo identitario e da fragmentación da experiencia. A tecnoloxía tamén forma parte dos instrumentos estructurais de dominación que someten a todos os pobos da Terra. Unha tecnoloxía que, como dicía Oñate, é capaz da máxima letalidade e fronte á que a intelixencia está alienada adorando falsos ídolos. Na base metafísica do capitalismo máis violento e feroz subxace unha temporalidade histórica proxectada cara a consecución dun mundo onde non haxa morte, nin vellez, nin dor, nin tristura, nun disparatado culto ó externo que mostrou moi ben Eulalia Pérez Sedeño na súa análise da biotecnoloxía. A mentira desplégase aquí en toda a súa magnitude, e tamén en toda a súa evidencia, no slogan da investigación xenética: o triunfo, gracias a tecnoloxía, da liberdade sobre a necesidade.

A ciencia médica conspira é minte. Así de taxante foi Pérez Sedeño. Considerar a saúde como propiedade do organismo, totalmente desvencellada das condicións ambientais e sociais, enmascara fortes intereses económicos nos que están involucradas empresas tecnolóxicas, industrias farmacéuticas e compañías de seguros médicos. O cancro, cunha prevalencia crecente nunha poboación cada vez máis nova, é o indicador evidente de que a contaminación causada polo industrialismo non só extermina a rica diversidade de especies animais e vexetais que póboan o planeta, senón que aféctanos a nós, como organismos vivos parte do ecosistema que nos proporciona cobixo e do que dependemos. Fronte a un enfoque verdadeiramente preventivo, que supoñería desmantelar un modo de producción tan letal para a vida, instáurase unha nova mentira: o cancro é un risco que reside dentro de nós. A súa detección por medio de artefactos cada vez máis caros e sofisticados (falsamente chamada “prevención”), a inmensa cantidade de fondos públicos que van parar á investigación xenética, son só a punta do iceberg dos intereses do capitalismo global por ocultar, con mentiras, que é responsable directo da morte e da destrucción de millóns de seres, e por tanto, inimigo da vida. A avaricia que se agocha na médula deste disparate global entrana riscos aínda maiores: igual que a tecnoloxía nuclear, a tecnoloxía xenética pode xerar problemas impredecibles, a medio ou longo prazo, que non sexamos capaces de resolver e que non teñan volta atrás. Advertía Pérez Sedeño que a manipulación xenética supón a modificación dun sistema biolóxico, non dun sistema mecánico. A vida non é a nosa serva, e é incontrolable. O final atopamos de novo a falacia do dominio da natureza como promesa dun mundo feliz, a mentira da tecnoloxía como liberadora. A liberdade, como nos recordaba Oñate, está na acción humana, na praxe, ou non está en ningures.

Máis mentiras viven na fantasía capitalista. Tras longos anos de esclavitude brutal e servidume feroz, por fin, instáurase un reino de liberdade onde cada individuo é responsable do seu éxito e fracaso. O traballador ofrece no mercado a súa forza de traballo a cambio de salario, nun xogo basado no cálculo racional e na liberdade de decisión.

Pero sinalaba Garó que o cínico triunfador e a súa contrapartida, o parado culpable, forman parte da ideoloxía dominante. Ideoloxía que lexitima o capitalismo e inhibe a acción. A socioloxía contribúe a disipar o engano: Antía Pérez Caramés puxo sobre a mesa que a explotación económica capitalista dos seres humanos segue a producirse, non xa en remotas fábricas de lugares lonxanos, senón aquí, na nosa terra, mostrando a súa faz máis torva cando falamos dos máis deprotexidos: a poboación migrante. Confinados en nichos de traballo, sen oportunidades de mobilidade, sofren o acoso dobre das estructuras administrativas, ao servizo da economía, e do racismo alentado polos medios de comunicación. Mentres, os galegos vemos como as nosas condicións de vida e traballo se deterioran inexorablemente.

Galicia tamén vive sumida na néboa dos espellos de poder. Cuns medios de comunicación que propiciaron e aínda propician a pérdida da súa identidade, desarraigada das súas tradicións máis íntimas na súa fuxida cara o oropel capitalista, convertidos os seus vizosos montes nun monocultivo de eucaliptos, suxas as rías e os ríos por industrias e chapapotes, cuns políticos que alentan o emprego dunha lingua allea, esquecendo que o colectivo, fronte o individualismo capitalista, sempre formou parte do noso modo de estar no mundo, cunha memoria rota onde apenas quedan xa referentes propios, atopámonos na mesma encrucillada que o resto dos pobos do mundo.

A fin da historia é a derradeira falacia. Recordounos Bermejo, que os medios, unha vez máis voceiros da dominación, propagaron sen pudor por tódolos rincóns da Terra a imposibilidade de calquera tentativa de cambiar radicalmente a orde do mundo. Mundo que ten como límites inapelables o mercado, a tecnociencia e as democracias parlamentarias.

Deste modo chegamos á mentira máis fonda que palpita aínda segredamente no fondo do capitalismo: non se poden cambiar as cousas.

Garó falounos da crise de lexitimidade das estructuras vixentes porque é xa evidente que nin traerán xustiza, nin traerán beleza (basta con observar a degradación das nosas antaño fermosas paisaxes), nin traerán paz (vivimos nun Estado en guerra), nin traerán abundancia (o número de famentos crece e crece), nin traerán liberdade (non existe liberdade onde existe dominación). ¿Cómo segue en pé este monstruo que parece querer arroxarnos ós abismos nunha carreira absurda cara ningures? Cabalgando sobre enganos. Cabalgando sobre o medo e o terror. Cabalgando sobre o control dos recursos necesarios para a vida. Cabalgando, cando é necesario, sobre a forza bruta e a violencia.

Para concluir, volvemos ó principio. As cousas están cambiando. Pero os cambios poden ser tamén unha oportunidade. A oportunidade de facernos máis conscientes da nosa liberdade radical, que nada ten que ver con escolla entre opcións e cálculos racionais. Nas nosas mans está seguir aceptando unha posición sumisa e pasiva, ou despregar por fin a acción liberadora que transforme por fin a imaxe do mundo. Non temos o poder. Pero, como recordaba Ángeles Maestro, podemos conquistalo a través da loita política (moito máis profunda que escoller entre dous ou tres partidos) e a reinstauración da democracia. Estos son os tempos que nos tocaron vivir. Podemos decidir ser mero cemento morto en mans dun sistema nihilista sementador de inxustiza, fealdade, e falsidade ou intentar, unha vez máis, construir un mundo distinto. Só fai falla deixar de crer na derradeira mentira capitalista: que nada está nas nosas mans, e que non somos máis que animais cobizosos e egoistas que buscan a satisfacción inmediata das súas necesidades e caprichos.

Todos os relatos valiosos que nos legan os nosos antepasados dende todas as culturas do mundo afirman o contrario.


Apertura da XXVIII SGF: Filosofía e mentira

/in /by

Carlos Calviño, coordinador da Aula Castelao de Filosofía, presentou a XXVIII SGF, Filosofía e mentira:

A verdade é máis nefasta que a ignorancia, posto que inutiliza as forzas propias da ilustración e do coñecemento. Abrimos con Nietzsche, e na súa xenealoxía conceptual deterase Miguel Morey. Amosaremos, de seguido, a nosa preocupación sobre a mentira nos medios de comunicación, mentira que funciona como un bálsamo ou como unha ilusión, e non escatima recursos para lexitimar o engano. A prensa, a radio, a publicidade, a televisión e o cine invaden o noso espazo público para sumir a nosa racionalidade nun perigoso sono. A información releva a veracidade polo espectáculo: pan e circo para as masas acríticas incapaces de contrastar o contido duns falaces titulares, sempre ao servizo do poder, dun dono aglutinador de medios, dun adormecidor de vontades. A investigación sen prezo, trocou polas efemérides ou pola crónica negra; e a realidade desnaturalízase a sabendas de que o lector, en moitas ocasións, confía cegamente no medio afín; cre porque non atopa tempo nin forzas para desconfiar, xa non do xornalista, senón de liña editorial, disque enfrontada a unha segunda liña, supostamente alternativa ou rival, desgraciadamente non moi lonxe dos obxectivos a perseguir en aras a un interese común: a compracencia e a submisión.

A publicidade, sen embargo, móstrase coma un xogo, unha verdade a medias ou unha completa farsa, nun rol aceptado polas dúas partes. O problema xurde cando esquecemos a podredumbre dunha mensaxe perigosa, un engano cruel, unha sibilina maneira de gañar a nosa atención e confianza mediante cores, música, e palabras fermosas, cal envoltorio impregnado de perfume, ocultando a usura parapetada tras mans cobizosas, mans que golpean o planeta sen defensa, grazas a imaxe de cativos brincando sobre ceos e paisaxes retocadas pola imaxinería tecnolóxica: edéns xa perdidos, irrecuperables. Eses anuncios martirízannos coas súas mentiras engalanadas de preocupación pola pobreza o cambio climático, as persoas…

E qué dicir da televisión e do cine, qué dicir que xa non saibades? A pasividade percorre os nosos músculos adoutrinando aos nosos fillos, terxiversando a nosa mente, obrigándonos a comportarnos como supporters ou personaxes dos programas do corazón. Insultos, desagravios, mal gusto, falta de intelixencia e sensatez, mentres eses pequenos homes e mulleres simbolizan os sonos dos máis novos, os modelos onde reflectirse, a tristura dunha madurez e futuro que esvaece diante da nosa lánguida e neutra mirada… Eles representan, cal actores, a medianía dunha sociedade que merece máis; prostitúen os principios e valores que non debemos perder, pero o capital sempre gaña, ou iso parece…

Os xornalistas Gustavo Luca de tena e Pascual Serrano cos seus relatorios enfocarán os ardides e miserias das medias verdades: desilusións dun gran circo que, por desgraza, xa fai tempo perdeu a súa maxia.

Hanna Arendt sostiña que a política era o lugar privilexiado para a mentira. Quizás por iso un estandarte da dereita, non fai motos anos aquí en Galicia, gritaba a viva voce: “Deixade a Política aos políticos”. Deste xeito os cidadáns son invitados a abandoarse na molicie da vida regalada e o resultado non pode ser máis nefasto. Aristóteles afirmaba que o ser humano é político por natureza. Non existen termos medios. A cidadanía e a política refírense, con termos diverxentes, aos mesmos referentes: nós. Polo tanto somos responsables do noso estado e tamén das súas institucións así como de quén nos goberna. Ese é o noso poder. Cando abandonamos esa inclinación, esa achega cultural, todo se corrompe pois moitos aprovéitanse do bostezo contaxioso entre homes e mulleres durmidas. Deste xeito xorden tétricos personaxes como o militarista e neoliberal: Milton Friedman, -premio nobel de economía, por certo,- para disuadir a cabezas “pensantes” como Thatcher, Reagan ou Bush, e incitalos a xerar crises e guerras -lede, por favor, a Naomi Klein- condenándonos a un maquiavélico estado de shock para divertimento e negocio das clases opulentas.
Mentres tanto, os traballadores regocixados nas comodidades dunha suposta clase media non viron, nos últimas anos, aproximarse o perigo letal e sen identidade chamado “os mercados”. Todos os avances en materia social e laboral corren o risco de minguar e aproximarse as condicións dun século atrás. A mesma sociedade do benestar atópase en apuros, xa que os mercados posúen armas que xa desexaría para si o propio Goebbles: os mass media e a publicidade, que sen reparos e abertamente, empregan a “pedagoxía”, é dicir unha educación dirixida a adoutrinar nenos co malsán propósito de convencernos do noso sino; o noso, e o das próximas xeracións. Que fan mentres os nosos políticos? É difícil dar unha resposta xa que a diverxencia é nimia. Entre a dereita e a esquerda, en occidente, as diferenzas son anecdóticas. Marcan as distancias sobre tenues matices aínda que camiñan da man no que se refire ao sometemento mercantilista.

E xa que falamos de mercados, preguntémonos: por qué está prohibido falar dun modelo económico alternativo? Quizás pola vinculación mendaz entre capitalismo e democracia. Lémbranos Rancière, que democracia significa o poder dos excluídos, dos que non contan, dos “ninguén”, dos que esixen a xustiza social e o interese común en contraposición aos interesados, oligarcas de calquera tempo, pasado ou presente. A democracia esixe cidadáns espertos, previdos contra o adormecemento traidor.
Cuestionémonos, por un instante, a crise. Se os culpables foron os especuladores financeiros, e dicir, os banqueiros e os grandes capitalistas co pábulo dos políticos e organismos ben coñecidos, como o Banco Mundial e o FMI (responsable de evitar crises, por certo) cómo é que eles saen beneficiados, e os traballadores as clases medias e baixas levan, novamente, sobre as súas costas a perda de dereitos e privilexios obtidos con suor e sangue? O gran problema é que o pobo, potencialmente capacitado para rebelarse ante tamaña inxustiza, atópase obnubilado polo circo mediático. E medroso ante a carga da responsabilidade familiar; indefenso, illado, e sen resposta social, acepta -como o gran capital desexa- o seu sino, renunciando á razón e á conciencia, pois sorprendentemente a conspiración ocorre a plena luz. Míntese (aos cidadáns) alí onde, en principio, pódese saber todo-, espetounos Koyré. Quizás deberíamos ter en conta esta última anotación.

Isabel Garó, Xose Luis Barreiro e Celso Sánchez Capdequí asumirán a responsabilidade de desmadexar a fábula da confrontación política, maculada por unha agochada demagoxia.

A tecnoloxía engalanada co seu ouropel irradia un fume hipnótico e cal opiáceo resúltanos imprescindible e desexable en case todas as facetas da nosa existencia. Defendémola porque cremos na súa inocencia, na súa neutralidade, mais non podemos escindir a tecnoloxía da finalidade coa que é xerada. A sociedade tecnolóxica é un sistema de dominación, vinculada ao adormecemento da nosa praxe. Compre preguntarvos: É o benestar social unha comida rápida deglutida diante dunha pantalla 3D, ou un logro social compartido e público? Os nosos dereitos xamais deberían ser escamoteados trala alienación dun consumismo procaz, dunha mensaxe transida pola falsa liberación; un infantil apego ao xoguete obsoleto nun curto período de tempo. O dominio do atomismo, o egoísmo da sociedade da desconfianza mutua, encláustranos nas nosas vivendas de 90 metros cadrados, con acceso ao mundo sen saír da nosa cova. Falamos con contestadores e véndennos tocomochos dende afastados cubículos, xente moi mal pagada, homes e mulleres fiscalizados por ventas case imposibles a incómodas e indignantes horas. A tecnoloxía debería instrumentalizarse cara a liberación dunha pesada e esgotadora xornada laboral, mais o seu uso cego constriñe a comunicación e modifica as nosas costumes, obrigándonos a unha dependencia insatisfactoria e empobrecedora.

E aínda non falamos do negocio agochado tralas grandilocuentes palabras, preocupacións envelenadas dende as altas instancias, na procura dunha modernización acelerada, en absoluto racional. Nós somos un exemplo: Segundo as administracións, os docentes sobran, os repetidores só aderezan a ratio de trinta alumnos, os espazos asignados aos departamentos convértense en caixas de mistos, apropiadas para as optativas de humanidades. O que non sobra son cartos para o material máis caro do mercado: ultraportátiles, canons, encerados dixitais, wifi… todo un carrusel tecnolóxico para mellorar a formación dos alumnos, segundo din os políticos de toda cor. Sen embargo, non desvelan o seu interese real. Marcuse, pola contra, advertía que a sociedade tecnolóxica é un sistema de dominación na que os produtos adoutrinan e manipulan, promovendo unha falsa conciencia feliz, inmune a súa falsidade. Estes produtos son accesibles a case tódolos individuos, polo que o adoutrinamento que conlevan deixa de ser publicidade, converténdose así, en modus vivendi.

Eulalia Pérez, Fracesc Llorens, Ramón Gil e Montserrat Boix adentraranse na falacia e na ficción desta alegoría virtual e alienante.

Orwell vaticinaba un futuro de dimensións apocalípticas no concernente a liberdade. Entre as características a ter en conta, nese mundo gobernado polo medo e as prohibicións, atopamos: o empobrecemento interesado da linguaxe, o baleirado conceptual e a reescritura da historia. Non é necesario esgrimir razóns cando os feitos non son analizados co rigor propio dunha perspectiva autónoma e crítica. A autonomía perdémola fai tempo cando lexislamos ate o infinito condutas que deberían rexerse pola cordura, reflexión e compromiso. Chega un momento no que os gobernos regodéanse no paternalismo máis insultante. A critica, pola contra, estámpase sen vergoña en cada un dos documentos que se nos presentan, máis carece de todo valor, xa que se minimiza na lección cotiá. Non esquezamos o desprezo que a sociedade materialista e mercantilista ten por todo aquilo que non cae baixo a fórmula da mercadoría. Aborrece a verdadeira crítica, pois podería transformarse nunha ferramenta extremadamente perigosa para cos seus intereses. Quizás, por iso, os políticos xogan co noso sistema educativo, modificándoo cada catro anos e somerxéndoo na voluptuosidade dos informes, onde unha palabrería farragosa bota unha man á hora de eliminar esa arma punzante, que faría de nós individuos autosuficientes e capaces de esixir responsabilidades a todos eses titores paternalistas da nosa perpetua infancia.

O empobrecemento da linguaxe palpámola cada día na escola. Os rapaces odian os libros e o consumismo tecnolóxico non invita ao repouso e o pracer da lectura: arte da imaxinación, e da intelixibilidade informativa e formativa, por antonomasia. Á par, camiña o baleirado dos nosos conceptos fundamentais. Nocións como democracia ou liberdade, na boca dos nosos políticos, convértense en sons sen sentido, sentido que só adquiren no contexto da propaganda ou da publicidade máis soez. E que dicir da fraternidade, trocada vilmente en seguridade, medo… Terror xerado interesadamente en aras a perder o que realmente importa: a liberdade. Os silencios, a censura e as prohibicións tomámolos como algo lóxico xa que deste xeito a nosa tranquilidade é maior, non? Mais a seguridade, ven a significar -nin máis nin menos- espazo libre para os exércitos e as armas, para a guerra bendicida desde os estados demócratas, eliminando terroristas en Palestina, Iraq ou Afganistán; e perseguindo a democracia -dun xeito consensuado, iso si- en países empobrecidos como Libia. Koyré afirmou que só unha actitude crítica do pobo podería liberarnos da propaganda totalitaria. Evidentemente falaba dos fascismos e quizá teríamos que espertar do cándido sono e enfrontarnos as novas maneiras de sometemento popular.
Teresa Oñate, Antía Pérez e Nines Maestro desenredarán algúns fíos, do tecido enmarañado nos sofismas, deste labirinto chamado presente.

O venres contaremos coa presenza de José Carlos Bermejo, Luis Villares e Henrique Costas. A temática elixida obríganos a lanzar unhas cantas preguntas ó aire: Estamos ante o fin dos tempos? A realidade dos feitos é inmutable? Hegel afirmaba que a Filosofía só pode admitir como necesidade absoluta, a meta da Historia, unha finalidade desenvolta cal providencia divina. O Estado é o único que posúe Historia e os seres humanos só representan medios prescindibles, a través dos cales, aprovéitase a razón para se realizar como Estado dominante, unha realización do Espírito Universal.

En boca de moitos a expresión predilecta ven sendo “¡Éche o que hai!”. Tómase coma unha verdade indiscutible da nosa época, un feito incontrovertible, ante a cal, só un tolo podería rebatela. Esta mentira engádese a outra peor: “A ideoloxía esta morta” ou “Todos os políticos son iguais, ningunha idea merece a pena”. Comecemos xa a derribar as mentiras do capitalismo, como a de que todos temos un prezo. ¡Non estamos en venta xa que non somos mercadoría! Esquecemos, quizás, todas as mortes, sacrificios e loitas, das xentes que crían na posibilidade dun cambio na historia. Algún deses heroes son coñecidos, a maioría non teñen nome, mais as achegas acadadas na xustiza e dereitos humanos non poden ser desestimadas sen máis. Marx negou a premisa maior contra Hegel e defendeu a posibilidade do cambio, xa que o ser humano non é un ser pasivo senón activo, e a súa praxe permitiralle proporcionar un xiro xustificado ao temón do tempo. A realidade precisa das contradicións e das revoltas necesarias, e nós transformámonos nos artífices, no loitador máis numeroso das clases antagonistas. É sorprendente observar como, hoxe en día, sempre pertencemos a grupos enfrontados como brancos e negros, homes e mulleres, ateos e relixiosos, occidentais e asiáticos, pero a antítese de clase desapareceu. Todos somos -parece ser- clase media e nesa miscelánea pérdese a diferenza esencial: ricos e traballadores, oligarcas e proletarios.

Isto non é o que hai, senón o que nós permitimos. A toma de conciencia da nosa realidade e das posibilidades de cambio definen a un ser maior de idade, kantianamente falando. E tampouco deixaremos que o estado, as súas institucións, ou os dereitos inalienables sexan abelorios sen valor, para quen os considera simples mercadorías. Debéronse a unha construción conxunta, e polo tanto defenderémolas ante o laissez-fair (deixar facer) do capitalismo obsceno. Outro mundo é posible, e sobre iso Samir Amin terá moito que dicir.

Antes de rematar, non podemos esquecer dous hitos: Hai dúas semanas, o 14 de Abril, conmemoramos una data histórica para este Estado, una data na que moitas Reformas revolucionarias, naquel intre, conlevaron un progreso social até de agora indiscutible. Hoxe, 25 de Abril, levamos no noso peito aqueles cravos honrados polos nosos irmáns lusos, cravos que nos obrigan a continuar loitando contra a interesada sinrazón do poder dominante.

Nestas xornadas, invitámosvos a reflexionar e a debater sobre a mentira, empregando a filosofía como arma eficaz, reclamando así a súa relevante presenza nunha sociedade pobre en análises críticas, conformista, e medrosa ante a voracidade duns mercados lúgubres, cal marea negra. Só a razón pode iluminar as sombras funestas da aparencia. E remato con Nietzsche: Sen dúbida menten coa boca, pero coa face que enseñoran, continúan amosando a verdade. Grazas.